Dlaczego ateizm to urojenie? Czyli podstawowe błędy ateistów – Choć ta pozycja nie rości sobie prawa do tekstu akademickiego, to zawarłem w niej trochę odniesień do autorów zajmujących się logiką, wnioskowaniem, komunikacją społeczną. Niektóre cytaty mogą być na pierwszy rzut oka niejasne bądź trudne, dlatego też do każdego z nich dołączone jest wyjaśnienie. Czasami też czytelnik, chcący głębiej zrozumieć dane zagadnienie, będzie zmuszony szukać odpowiedzi poza tą książką.
Wojna, o której wspomniałem, toczy się głównie na polu walki na słowa, walki językiem w formie mówionej, jak i pisanej. Zmagania te mają najczęściej charakter obronny, patrząc z punktu widzenia chrześcijan. Obronny z tego względu, że to głównie od chrześcijan wymaga się wyjaśnienia, dlaczego właśnie tak wierzymy. Domaganie się wytłumaczenia z naszego stanowiska spowodowane jest głównie faktem głoszenia przez Kościół Ewangelii, czyli dobrej nowiny o usprawiedliwieniu z grzechów poprzez wiarę w Jezusa Chrystusa, który zapłacił za grzechy świata. Treść Ewangelii jest na tyle intrygująca, irytująca, denerwująca, a jednocześnie ciekawa, pełna nadziei, że ludziom nieznającym Boga, a także tym, którzy nie chcą Go znać, nieodmiennie nasuwają się pytania, czy właśnie taka jest prawda, a przeciwnicy stawiają jej zarzuty.
To właśnie apologetyka, a konkretnie apologeci II wieku mocno wpłynęli na zainicjowanie rozwoju teologii chrześcijańskiej. Czym jest apologetyka? Jest ona, mówiąc najogólniej, obroną czy też wytłumaczeniem się ze swojego stanowiska, np. z apologetyką spotykamy się w sądzie, choć obecnie tego słowa się tam nie używa. Słowo to pochodzi od greckiego απολογία (apologia), które oznacza m.in. obronę lub odpowiedź np. na zarzuty właśnie w postępowaniu sądowym. Między innymi właśnie tacy ludzie jak Justyn Męczennik, Atenagoras z Aten czy Teofil z Antiochii byli pierwszymi znanymi nam apologetami, którzy podjęli walkę z herezjami; po nich było jeszcze wielu innych. Roger E. Olson pisze o nich tak:
Wszyscy oni usiłowali bronić chrześcijaństwa w jego początkowym okresie, w obliczu niezrozumienia i prześladowań, oraz próbując zharmonizować je z grecką filozofią. Sama teologia – jako poszukiwanie ortodoksji (teologicznej poprawności) – zaczyna się wraz z pojawieniem się zagrożeń dla nauczania chrześcijańskiego ze strony zwolenników różnych herezji (…).
Naszym zadaniem jako chrześcijan jest odpowiadać na te pytania i zarzuty, podobnie jak robili to chrześcijanie pierwszych wieków. Według Olsona właśnie na wzór tych pierwszych apologetów chrześcijanie w XX wieku bronili wiary przed atakami Bertranda Russela, brytyjskiego filozofa i logika, który wsławił się jako zajadły, ateistyczny wróg chrześcijaństwa.
Apologetyka ogólnie, ale także szczególnie apologetyka chrześcijańska, jest jednym ze składników ogólnospołecznego dyskursu światopoglądowego. Należy także na wstępie wyjaśnić, czym jest dyskurs. Termin ten występuje dość często w dziedzinach związanych z teoriami komunikacji. Teun A. van Dijk pisze, że w skład dyskursu wchodzą: a) użycie języka, b) przekazywanie idei, c) interakcja w sytuacjach społecznych. Kościół jako całość już przez dwa tysiąclecia prowadzi dyskurs ze wszystkimi swoim przeciwnikami, wśród których są osoby reprezentujące wszystkie możliwe światopoglądy, poczynając od sceptyków, poprzez ateistów, a kończąc na heretykach chrześcijańskich.
Michał Prończuk
Dlaczego ateizm to urojenie? – Spis treści
Wstęp 7
Rozdział 1: Racjonalny dyskurs 19
Jakie są cechy racjonalnego dyskursu? 19
Kryterium prawdy lub apologetyka założeń 21
Wnioskowanie 48
Racjonalny dyskurs jest możliwy 37
Błędy formalne i materialne 50
Reguły Grice’a 55
Zasady Naessa 58
Błędy i chwyty retoryczne 60
Rozdział 2: Christopher Hitchens 73
Ekwiwokacja 75
Kłamstwa 75
Równia pochyła 79
Słomiana kukła 82
Sprzeczność 83
Kradzież 86
Generalizacja 92
Ad misericordiam 94
Ad ignorantiam 95
Tendencyjne przedstawianie poglądów 97
Rozdział 3: Richard Dawkins 99
Błędy materialne 99
Niekonsekwencja
(argumentacja pozorowana) 105
Tendencyjne przedstawianie poglądów 109
Kłamstwo 117
Błędne Koło 118
Argument ad misericordiam 122
Podsumowanie 127
Bibliografia 135
